“เจี้ย” หรือ นิทานของล้านนานั้น มีมากมายหลายประเภท มีทั้งนิทานที่ได้เค้าโครง จากนิทานชาดก นิทานพื้นบ้าน นิทานทะลึ่งตึงตัง โลดโผน นิทานเรื่องผี ฯลฯ
คนล้านนาในอดีตมักจะใช้เวลาว่างในยามค่ำ หลังจากกินข้าวปลาอาหารกันอิ่มหนำสำราญดีแล้ว พ่อแม่หรือปู่ย่าตายาย ก็จะเล่าเจี้ย ให้ลูกหลานได้ฟัง สถานที่นั้นไม่จำกัด แต่ถ้าได้นอนหนุนตักยายที่เติ๋น มองขึ้นไปบนฟ้าเห็นพระจันทร์ลอยเด่นดวงโต ลมเย็นๆ พัดผ่าน เสียงยายเล่าเจี้ย ดังแว่วมา แค่นั้นก็เป็นสวรรค์สำหรับเด็กๆ ได้แล้ว
เจี้ยเป็นของชอบ ของสนุก ของคนทุกเพศทุกวัย ผู้ใหญ่ที่เหน็ดเหนื่อยจากการทำงาน ได้ล้อมวงกินข้าวจนหนังท้องตึงแล้ว ก็อาจจะยก เจี้ยมาผลัดกันเล่าให้เฮฮา ผ่อนคลายความ เหน็ดเหนื่อยลงไปได้
เจี้ยจึงเป็นเหมือนสิ่งที่เชื่อมความสัมพันธ์ของผู้คน ในสังคมให้สนิทสนมกลมเกลียวกัน เป็นสิ่งที่คอยสอนให้เด็กน้อยได้รู้ถึง กฎ เกณฑ์ศีลธรรมของสังคมในทางอ้อม เป็นสิ่งที่คอยเตือน ให้ผู้คนในสังคมประพฤติตนตามกรอบอันดีงามที่สังคมได้กำหนดไว้ เจี้ยจึงมีความ สำคัญในสังคมล้านนามากกว่าที่จะเป็นเพียงนิทานเล่าสนุก ฟังสนุก
เจี้ยที่คัดสรรมาทั้งหมดนี้ มีเรื่องราวเกี่ยวกับ “แม่ญิง” ในล้านนา ทั้งสนุกเฮฮา ทั้งสอนใจ เรื่องราวในเจี้ยเมื่อพิจารณาอ่านให้ถ้วนถี่ จะเห็นได้ว่าสะท้อนสภาพสังคมล้านนาในอดีตไว้มากมาย ยิ่งอ่านก็ยิ่งสนุกที่จะมองอดีตผ่านนิทานเหล่านี้
