เดือน วันเสีย

เดือน เกี๋ยง ห้า เก้า เสียวัน อาทิตย์ จันทร์
เดือน ยี่ หก สิบ เสียวัน อังคาร
เดือน สี่ แปด สิบสอง เสียวัน พุธ ศุกร์
เดือน สาม เจ็ด สิบเอ็ด เสียวัน เสาร์ พฤหัสบดี

กิจกรรม วันดี

นุ่งผ้าใหม่ อาทิตย์ จันทร์ อังคาร พฤหัสบดี ศุกร์ –
สระผม อาทิตย์ จันทร์ อังคาร พฤหัสบดี ศุกร์ เสาร์
ตัดผม อาทิตย์ จันทร์ พฤหัสบดี
ศุกร์ เสาร์ –
ตัดเล็บ จันทร์ พุธ ศุกร์

วันนำโจค ทั้งข้างขึ้น-ข้างแรม

วันเสียตามตำราล้านนาพื้นเมือง ข้างขึ้นและข้างแรม (ของทุกๆ เดือน) ปัยจัยเหตุ

1 ค่ำ จ๊างแก้วขึ้นสู่โรงธรรม ดี
2 ค่ำ ฟังธรรมกล๋างป่าจ๊า ไม่ดี
3 ค่ำ ล้างมือถ้าคอยกิ๋น ดี
4 ค่ำ นอนปล๋ายติ๋นตากแดด ไม่ดี
5 ค่ำ ผีแววล้อมปองเอา ไม่ดี
6 ค่ำ ลงสะเปาไปก๊า ดี
7 ค่ำ เคราะห์อยู่หน้าต๋าจน ไม่ดี
8 ค่ำ สาละวนบ่เมี้ยน ไม่ดี
9 ค่ำ ถูกเสี้ยนพระราม ไม่ดี
10 ค่ำ หาความงามบ่ได้ ไม่ดี
11 ค่ำ ขี้ฮ้ายกล๋ายเป๋นดี ดี
12 ค่ำ บ่มีดีสักอย่าง ไม่ดี
13 ค่ำ จัยยะปราบจมปู ดี
14 ค่ำ สัตถูปองฆ่า ไม่ดี
15 ค่ำ ถูกแม่ผีหลวง ไม่ดี

วันจ๋ม – วันฟู

วันจ๋ม คือ วันเสีย วันไม่ควรทำการอันเป็นมงคลต่างๆ ทุกอย่าง เพราะจะนำไปสู่ความล่มจมหายนะ จะทำการอะไรต้องเลือกทำการในวันฟู คือ วันดี วันที่เฟื่องฟู นำไปสู่ความก้าวหน้า ควรทำการมงคลในวันนี้ วันจมและวันฟูรู้ได้อย่างไร โบราณท่านได้บันทึกไว้เป็นหลักฐานดังนี้

วัน ป่ายเข้า-วันป่ายออก(ป่ายเข้าดี)

วันขึ้นบ้านใหม่ ถ้าเดือนนั้นได้ฤกษ์ตรงวันใดโบราณเปิ้นว่าหื้อทำดังนี้

อาทิตย์ ให้กินข้าว3คำแล้วขึ้นก่อน ดี
จันทร์ เอาของหอมขึ้นก่อน ดีนัก
อังคาร เอาน้ำใส่หม้อใส่ใหขึ้นก่อนดีนัก
พุธ เอาข้าวเปลือกขึ้นก่อนดี
พฤหัสบดี เอาดอกไม้ของหอมใส่ขันขึ้นก่อนดี
ศุกร์ เอาดอกไม้สีขาวใส่ขันขันขึ้นก่อนดี
เสาร์ ทำเป็นโกธแค้นให้ลูกเมียก่อนแล้วขึ้นดี
(ห้ามใช้วาจาดุด่า)

วันปลูกเฮือน (เรือน)

ตำฮา ขึ้นบ้านใหม่

(วิธีดูฤกษ์วันยามขึ้นบ้านใหม่)

วันแป๊ (ชนะ) ยาม

ก่อนจะออกจากบ้านไปที่ไหน ๆ ด้วยความรีบด่วน จะหากฤษ์หายามก็ไม่ทัน มีวิธีแก้ยาม เรียกว่า “ทำวันหื้อแป๊” (ชนะ) ยาม ดังนี้

ยามแป็ (ชนะ) วัน

ก่อน จะออกจากบ้านก็ดี หรือจะปลูกบ้านใหม่  เข้าบ้านใหม่แต่งงาน ขึ้นบ้านใหม่
ทำการมงคลทุกอย่าง แต่หาวันบ่ได้ มีพิธีดังนี้ หื้อเอาวันยามเป็นเกณฑ์จะเป็นวันไหนก็ได้

หลักการเทียบเดือน  

**การนับปี๋ ของล้านนาไทย เทียบกับ ไทยภาคกลาง**

ความแตกต่างของชื่อปีของล้านนาไทย กับไทยภาคกลางมี ๒ อย่างด้วยกัน คือ ของล้านนาไทยนับเหมือนกัน ไทยภาคกลางนับเหมือนเขมร ซึ่งแตกต่างกันมากคือ ปี๋ไก๊ ของล้านนาไทย หมายถึง จ๊าง  ส่วนไทยภาคกลางว่า  ปีกุน หมายถึง หมู