พิพิธภัณฑ์เรียนรู้ราษฎรบนพื้นที่สูงจังหวัดเชียงใหม่
ประวัติพิพิธภัณฑ์เรียนรู้ราษฎรบนพื้นที่สูง
พิพิธภัณฑ์เรียนรู้ราษฎรบนพื้นที่สูง มีประวัติการก่อตั้งมาตั้งแต่กรมประชาสงเคราะห์ กระทรวงมหาดไทย ได้จัดตั้งหน่วยงานเพื่อช่วยเหลือกลุ่มชน ที่อพยพเข้ามาอาศัยตามเทือกเขาสูง ตามแนวชายแดนทางภาคเหนือของประเทศไทย ซึ่งรัฐบาลได้เรียกกลุ่มชนเหล่านี้ว่า “ชาวเขา” ขึ้นดังนี้
1. พ.ศ. 2505 ได้อนุมัติจัดตั้ง “ กองสงเคราะห์ชาวเขา” ภายใต้กรมประชาสงเคราะห์
2. พ.ศ. 2506-2507 คณะกรรมการสงเคราะห์ชาวเขาได้มีมติ
2.1 จัดตั้งศูนย์พัฒนาและสงเคราะห์ชาวเขา ในปีพ.ศ. 2506 ที่จังหวัดตากและปี2507 ที่จังหวัดเชียงใหม่ เชียงรายและแม่ฮ่องสอน เพื่อทำหน้าที่ในการพัฒนาและส่งเสริมทั้งด้านอาชีพ เศรษฐกิจ สังคม และสิ่งแวดล้อม
2.2 จัดตั้งศูนย์วิจัยชาวเขาขึ้นที่มหาวิทยาลัยเชียงใหม่เมื่อวันที่ 17 พฤษภาคม 2506 โดยมีนายวนัส พฤกษาศรี เป็นหัวหน้าศูนย์วิจัยชาวเขาคนแรก และคณะรัฐมนตรีมีมติให้จัดตั้งศูนย์วิจัยชาวเขาขึ้นที่จังหวัดเชียงใหม่ เมื่อวันที่ 21 เมษายน 2507 ในปีพ.ศ. 2527 ได้เปลี่ยนชื่อเป็น “สถาบันวิจัยชาวเขา” เพื่อทำหน้าที่ทางวิชาการ โดยมีวัตถุประสงค์ดังนี้
– เป็นแหล่งกลางในการค้นคว้าวิจัยเกี่ยวกับชาวเขาเผ่าต่างๆ ทางภาคเหนือ
– เป็นแหล่งกลางในการรวบรวมหนังสือเอกสารภาพฟิล์ม วัตถุพยานหลักฐานและสิ่งของต่าง ๆ
– เป็นแหล่งกลางในการร่วมมือสนับสุนนและประสานงานกับสถาบันการศึกษาและสถาบันการค้นคว้า
– เป็นแหล่งกลางในการประชุมปรึกษาหรือทางเทคนิคระหว่างเจ้าหน้าที่ ที่เกี่ยวข้อง
3. พ.ศ. 2545 จัดตั้งพิพิธภัณฑ์ชาวเขาขึ้น ณ สวนหลวงล้านนา ร.9 อ.เมือง จ.เชียงใหม่ เพื่อรวบรวมและจัดแสดง วัตถุหลักฐานด้านวัฒนธรรมของชาวเขาไว้จำนวน 200 ชิ้น และพิพิธภัณฑ์หมู่บ้านชาวเขาขนาดเท่าของจริง ไว้ครบทั้ง 10 ชนเผ่า
4. พ.ศ. 2558 ตามคำสั่งกรมพัฒนาสังคมและสวัสดิการที่ 01/2558 ลงวันที่ 6 มีนาคม 2558 เรื่องการแบ่งส่วนราชการภายในกรมพัฒนาสังคมและสวัสดิการ ได้กำหนดให้มีกองกิจการนิคมสร้างตนเองและพัฒนาชาวเขา โดยมีอำนาจหน้าที่เกี่ยวกับ การจัดทำยุทธศาสตร์ แผนแม่บทการพัฒนาบนพื้นที่สูง ดำเนินการพัฒนาเศรษฐกิจ สังคม สิ่งแวดล้อมของราษฎรบนพื้นที่สูงให้มีคุณภาพชีวิตที่ดี
อาศัยอำนาจตามมาตรา 32 แห่งพระราชบัญญัติ ระเบียบบริหารราชการแผ่นดิน พ.ศ. 2534 ซึ่งแก้ไขเพิ่มเติม โดยพระราชบัญญัติระเบียบบริหารราชการแผ่นดิน(ฉบับที่ 5) พ.ศ. 2545 จึงจัดตั้ง “ศูนย์การเรียนรู้ชาติพันธุ์จังหวัดเชียงใหม่” ภายใต้การกำกับดูแลของกองกิจการนิคมสร้างตนเองและพัฒนาชาวเขา
5. พ.ศ. 2559 ตามกฎกระทรวงแบ่งส่วนราชการ กรมพัฒนาสังคมและสวัสดิการ กระทรวงการพัฒนาสังคมและความมั่นคงของมนุษย์ พ.ศ. 2559 ประกาศ ในราชกิจจานุเบกษา ในวันที่1 พฤศจิกายน 2559 กำหนดให้กรมพัฒนาสังคมและสวัสดิการ มีภารกิจเกี่ยวกับการพัฒนาสังคมและสวัสดิการแก่ราษฎรบนพื้นที่สูงและ เมื่อวันที่ 22 ธันวาคม 2559 ได้จัดตั้ง “พิพิธภัณฑ์เรียนรู้ราษฎรบนพื้นที่สูง” เป็นหน่วยงานภายใต้การกับกำดูแลของพัฒนาสังคมกลุ่มเป้าหมายพิเศษ
รายละเอียดพิพิธภัณฑ์เรียนรู้ราษฎรบนพื้นที่สูง
พิพิธภัณฑ์เรียนรู้ราษฎรบนพื้นที่สูง เป็นพิพิธภัณฑ์ซึ่งได้รวบรวมวัตถุศิลป์สิ่งของเครื่องใช้และภาพถ่ายต่าง ๆ ที่แสดงให้เห็นอัตลักษณ์ วิถีชีวิตสังคมวัฒนธรรม ตลอดถึงจารีตประเพณี และความเชื่อ ซึ่งมีอิทธิพลต่อวิถีชีวิตของชนเผ่าจนหล่อหลอมเป็น อัตลักษณ์เฉพาะตน กลุ่มราษฎรบนพื้นที่สูง 10 ชนเผ่า ได้แก่
1. กะเหรี่ยง
2. ม้ง
3. เมี่ยน
4. ลีซู
5. ลาหู่
6. อาข่า
7. ถิ่น
8. ขมุ
9. ลัวะ
10. มลาบรี
ส่วนการจัดแสดง
1. การจัดแสดงแบ่งออกเป็น 2 ส่วน คือ
1. 1. ส่วนจัดแสดงภายในอาคาร (In Door Museum) ในส่วนจัดแสดงประกอบด้วย 4 ชั้น
ชั้นที่ 1 – ห้องจัดแสดงสารคดีเฉลิมพระเกียรติ และการพัฒนาบนพื้นที่สูง
– บอร์ดวิดีทัศน์หลากวัฒนธรรมกับการท่องเที่ยวบนพื้นที่สูง
– ห้องจำหน่ายผลิตภัณฑ์บนพื้นที่สูง
ชั้นที่ 2 – ห้องเรียนรู้การดำรงชีวิตของราษฎรบนพื้นที่สูง10 ชนเผ่า
ชั้นที่ 3 – นิทรรศการถ่ายทอดเรื่องราวการพัฒนาราษฎรบนพื้นที่สูงตั้งแต่อดีตจนถึงปัจจุบัน
ชั้นที่ 4 – นิทรรศการด้วยพระบารมีนำทางสู่การพัฒนาบนพื้นที่สูง
1.2 พิพิธภัณฑ์บ้านชาวเขา (Hilltribes Village Museum)
เป็นนิทรรศการ บ้านจำลอง วิถีชีวิตราษฎร บนพื้นที่สูง จำนวน 10 หลัง 10 เผ่า มีพื้นที่ 15 ไร่ ได้จัดสร้างจำลองหมู่บ้านชนเผ่า ขนาดเท่าของจริงเหมือนจริงแบบมีชีวิต แสดงให้เห็นถึงสภาพแวดล้อมการดำรงวิถีชีวิตของชนเผ่า ภายในบ้านที่อยู่อาศัยจัดแสดงวัตถุศิลป์ สิ่งของเครื่องใช้ในการดำรงชีพ บ้านแต่ละหลัง แฝงกลิ่นอายไปด้วยความเชื่อ ขนบธรรมเนียมประเพณี ที่น่าสนใจ เสมือนสัมผัสของจริง
ที่อยู่ : บริเวณสวนล้านนา ร.9 ต.ช้างเผือก อ.เมืองเชียงใหม่ จ.เชียงใหม่ 50150
โทร : 053-210872
อีเมล์ : [email protected]
เวลาทำการ : จันทร์-ศุกร์ 08:30-16:00
Facebook : https://www.facebook.com/HighlandPeopleDiscoveryMuseum/
