คำอธิษฐานวันลอยกระทง คำกล่าวบูชาขอขมาต่อพระแม่คงคา เทพแห่งสายน้ำผู้ให้สายน้ำหล่อเลี้ยงสรรพชีวิต
วันลอยกระทง ทุกวันขึ้น 15 ค่ำเดือน 12 ของทุกปีตามปฏิทินจันทรคติไทย หรือถ้าเป็นปฏิทินจันทรคติล้านนาจะตรงกับเดือนยี่ และหากเป็นปฏิทินสุริยคติจะตรงกับราวๆ เดือนพฤศจิกายน ซึ่งเป็นช่วงต้นฤดูหนาว อากาศจึงเย็นสบาย สำหรับภาคเหนือ ประเพณีลอยกระทงในภาคเหนือ จะเรียกว่า ประเพณีเดือนยี่เป็ง ประเพณีลอยะกระทงถือว่าเป็นประเพณีที่ทุกคนรอคอในช่วงเดือนพฤศจิกายนของทุกปี จะเป็รช่วงฤดูน้ำหลาก มีน้ำขึ้นเต็มฝั่ง ประกอบกับเป็นวันที่พระจันทร์เต็มดวงจึงทำมีแสงจันทร์สาดส่องลงมากระทบกับสายน้ำ ทำให้มองเห็นสายน้ำได้ชัดเจนทั้งสาย ทำให้เหมาะแก่การลอยกระทง จุดประทีป โคมไฟต่างๆ
ลอยกระทง ถือว่าเป็นประเพณีสำคัญที่ชาวไทยสืบทอดกันมาช้านานตั้งแต่สมัยกรุงสุโขทัยเป็นราชธานี สำหรับประเพณีการลอยกระทงนั้นมีจุดมุ่งหมายเพื่อแสดงความสำนึกในพระคุณของพระแม่คงคา หรือสายน้ำที่หล่อเลี้ยงชีวิต ให้ความอุดมสมบูรณ์ ความเย็น ความชุ่มชื้นแก่สรรพชีวิต อีกทั้งยังเป็นการขอขมาต่อพระแม่คงคาที่เราได้ชำระล้างหรือทิ้งสิ่งสกปรกลงไปในแม่น้ำลำคลอง
นอกจากนี้การลอยกระทง ของหลายๆ คนยังเชื่อว่าการลอยกระทงเป็นการสะเดาะเคราะห์ ฝากทุกข์โศกโรคภัยไปกับกระทงให้สายน้ำพัดพาไป คนส่วนใหญ่จึงได้อธิษฐานขอพร ขอในสิ่งที่ตนเองปรารถนาก่อนจะทำการปล่อยกระทงลงแม่น้ำ ซึ่งเราอาจกล่าวคำอธิษฐาน คำขอขมา หรือคำบูชาก่อนจะลอยกระทงได้ดังเช่นตัวอย่างต่อไปนี้
คำอธิษฐานสำหรับลอยกระทง
มะยัง อิมินา ปะทีเปนะ อะสุกายะ นัมมะทายะ นะทิยา ปุลิเน ฐิตัง มุนิโน ปาทะวะลัญชัง อะภิปูเชมะ อะยัง ปะทีเปนะ มุนิโน ปาทะวะลัญชัสสะ ปูชา อัมหากัง ทีฆะรัตตัง หิตายะ สุขายะ สังวัตตะตุ
(คำแปล) ข้าพเจ้าทั้งหลาย ขอบูชา ซึ่งรอยพระพุทธบาท ที่ตั้งอยู่เหนือหาดทรายในแม่น้ำชื่อนัมมทานทีโน้น ด้วยประทีปนี้ กิริยาที่บูชารอยพระพุทธบาทด้วยประทีปนี้ ขอจงเป็นไปเพื่อประโยชน์ และความสุข แก่ข้าพเจ้าทั้งหลายสิ้นกาลนาน เทอญ ฯ (ผู้กล่าวคำถวายไม่ต้องกล่าวว่า “สาธุ”)
คำขอขมาพระแม่คงคา
สัพพัง อะปะราธัง ขะมะถะ เม ภันเต อุกาสะ ขะมามิ ภันเต
ข้าแต่คงคา ลูกขอวันทา ด้วยประทีปกระทง พระแม่คงคา มีความเมตตา ต่อลูกสูงส่ง คือน้ำในกาย สามส่วนมั่นคง กายจึงยืนยง ชุ่มชื่นยืนนาน
พระแม่คงคา กำเนิดจากฟ้า โปรยปรายลงมา เป็นกระแสธาร เกิดเป็นแม่น้ำ หลายนามขนาน ปิง, วัง, ยม, น่าน คือเจ้าพระยา
ท่าจีน, ตาปี นครชัยศรี โขง, ชี, มูล, ละหาร ห้วยหนองคลองบึง จนถึงแก่งกว๊าน น้ำใต้บาดาล อีกทั้งประปา ลูกลูกทั้งหลาย เดินทางขายค้า สำเร็จกิจจา คมนาคม
นำมากินใช้ ได้ดั่งอารมณ์ ยามร้อนประพรม ชุ่มชื่นกายใจ ชำระมลทิน โสโครกทั้งสิ้น สะอาดสดใส ผุดผ่องพราวตา แลเลิศวิไล แม่น้ำรับไว้ สกปรกโสมม
น้ำเสียเรือนชาน ซักผ้าล้างจาน เททิ้งทับถม ไหลลงคงคา ธาราระทม สารพิษสะสม เน่าคลุ้งฟุ้งไป
วันนี้วันเพ็ญ พระจันทร์ลอยเด่น เป็นศุภสมัย ลูกจัดกระทง ประสงค์จงใจ นำมากราบไหว้ พระแม่คงคา
เทวาทรงฤทธิ์ ซึ่งสิงสถิต ทุกสายธารา ทั้งผีพรายน้ำ อย่าซ้ำโกรธา ลูกขอขมา อโหสิกรรม
ทำกิจใดใด อุทกภัย อย่าได้เติมซ้ำ อย่าพบวิบัติ ข้องขัดระกำ อย่าให้ชอกช้ำ น้ำท่วมพสุธา
อย่าให้สินทรัพย์ ต้องพลันย่อยยับ เพราะสายธารา อย่าให้ชีวิต ต้องปลิดชีวา พระแม่คงคา รับขมาลูก เทอญ
อย่างไรก็ตามเราอาจไม่ได้กล่าวคำอธิษฐานตามตัวอย่างข้างต้นนี้ แต่สามารถตั้งนะโม 3 จบ แล้วตั้งจิตอธิษฐานกล่าวขอขมา หรือขอในสิ่งตามที่ตนเองคิดไว้ในใจก็ได้เช่นกัน
